Milieu

Lignine in hout is de bitumen uit teerzanden. Week het los en je hebt een grondstof die geraffineerd kan worden en zo veel meer waarde creëert dan het te verbranden. Boot kan er niet goed bij dat de Europese Commissie biomassa voor verbranding ooit bestempeld heeft als duurzaam en Nederland subsidies verschaft aan biomassacentrales. Door die subsidies is er een enorme strijd om houtachtige massa ontstaan. Dat heeft is de prijs enorm opgedreven. Een van de redenen waarom de bioraffinage lastig op gang komt in Europa: we concurreren met energiebedrijven die dankzij subsidies een hogere prijs kunnen betalen voor een laagwaardig product als warmte. >>>

Tientallen jaren gemodder.

In de afgelopen twintig jaar raakte het klimaat alleen maar verder ontwricht en nog altijd worstelen politici met het formuleren van een antwoord. De meesten van hen zijn er wel van overtuigd dat er iets moet gebeuren, maar dat blijkt makkelijker gezegd dan gedaan. Hoe kun je als nationale volksvertegenwoordiger bijdragen aan het oplossen van zo’n overweldigend mondiaal probleem? Hoe voorkom je tijdens een regeerperiode van hooguit vier jaar dat een groot deel van Nederland aan het eind van de eeuw onder water staat? En hoe dicht je het gat tussen ambitieuze doelen en de concrete uitvoering? >>>

Landbouw legt met 66 procent van alle grond een enorm ruimtebeslag op Nederland. Die landbouw moet dus wel een enorm belang hebben, zou je denken. Maar de allergrootste pleitbezorgers van de intensieve landbouw zijn de grote bedrijven in de voedselindustrie, zoals levensmiddelenfabrikant Unilever, zadenbedrijf Syngenta, kunstmestproducent Yara, zuivelonderneming FrieslandCampina en grootgrutter Ahold Delhaize – allemaal multinationals met ieder een omzet van minstens tien miljard euro per jaar. Dat deze grote bedrijven belang hebben bij een maximale Nederlandse landbouwproductie is duidelijk: het is hun verdienmodel. Maar dit is niet het argument dat de regering en deze bedrijven opvoeren om het belang ervan te onderstrepen. Zij gebruiken voortdurend vier andere argumenten, die veel meer tot de verbeelding spreken. En die argumenten hebben nog iets anders gemeen: er is zo veel op af te dingen dat er weinig van overblijft. >>>

‘Wij vragen simpelweg of de staat de vrijheid heeft om na te laten wat iedereen weet dat nodig is’, zei ze, verwijzend naar het Klimaatverdrag van 1992 waarin is afgesproken dat landen gevaarlijke klimaatverandering zouden proberen te voorkomen.

‘Wat ons betreft zijn we op het punt’, vulde Urgenda’s advocaat destijds aan, ‘dat de overheid die vrijheid heeft verspild.’Hier het verhaal uit 2013 waarin Minnesma en Urgenda’s advocaat aan het woord kwamen. 

En de rechter was het daarmee eens. Het vonnis uit 2015 was baanbrekend, een internationale primeur. De rechter oordeelde dat het Nederlandse klimaatbeleid niet voldoende was om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen, terwijl de staat in internationale klimaatverdragen wél had geaccepteerd dat dat nodig is. Hij verplichtte de staat tot een emissiereductie van 25 procent in 2020 – meer dan de regering zelf van plan was.Wat waren de precieze overwegingen van de rechter in de klimaatzaak? Lees het hier.

Als de staat minder deed, zou dat ‘nalatig’ zijn, omdat de overheid haar burgers moet beschermen tegen voor hen gevaarlijke klimaatverandering. Zo’n vonnis was nog nooit vertoond. >>>

Air pollution caused by the burning of fossil fuels such as coal and oil was responsible for 8.7m deaths globally in 2018, a staggering one in five of all people who died that year, new research has found.

Countries with the most prodigious consumption of fossil fuels to power factories, homes and vehicles are suffering the highest death tolls, with the study finding more than one in 10 deaths in both the US and Europe were caused by the resulting pollution, along with nearly a third of deaths in eastern Asia, which includes China. Death rates in South America and Africa were significantly lower. >>>

Ergens op de burelen van De Groene Amsterdammer, opgeborgen in een grijze archiefkast, ligt waarschijnlijk het allereerste artikel over klimaatverandering dat in de Nederlandse pers verscheen. Het dateert van februari 1951 en is geschreven door prof. dr. M.G. Rutten. De geoloog vindt het een wilde maar prikkelende theorie, het idee dat ‘wij zelf dus druk bezig zijn, om met onze potkacheltjes en onze electrische centrales, met onze benzine- en dieselmotoren, de aarde stiekum weg op te warmen. Zonder het zelf te weten … veranderen we daarmede op de meest ingrijpende wijze het aangezicht der aarde. Of het waar is, ik weet het niet, maar het is aardig gevonden.’ >>>

Laadsnelheid wordt bepaald door hoe snel lithium-ionen door het materiaal heen kunnen bewegen”, zegt Mark Huijben, hoogleraar nanomaterialen aan de Universiteit Twente. De poedermix waaruit de anode bestaat komt in aanraking met het vloeibare elektrolyt, dat een beetje de poederlaag in dringt. Dat is goed, legt hij uit, want de ionen kunnen sneller door de vloeistof heen dan door de poederdeeltjes. Als die poederdeeltjes heel klein zijn, de nanodeeltjes zijn 0,1 micrometer groot, dan is er een groot oppervlak dat met de snel geleidende vloeistof in aanraking komt. „Het maakt dus uit hoe snel de ionen door het materiaal zelf heen kunnen, maar ook hoe groot het oppervlak is. Als het oppervlak groot is hoeven de ionen bovendien maar een kleine afstand in het materiaal zelf af te leggen.

Fabrikant Storedot sleutelde aan het materiaal van de anode. Het grafiet is vervangen door nanodeeltjes van het halfgeleidermateriaal germanium. Later dit jaar hopen ze prototypes met het vergelijkbare -maar goedkopere- element silicium te maken. Volgens de fabrikant is deze versie van de lithium-ionbatterij niet duurder dan de bestaande batterijen.

Storedot is de eerste die heeft gedemonstreerd dat het snel laadbare batterijen in grote hoeveelheden kan produceren, maar het is zeker niet de enige fabrikant die met deze techniek bezig is. De bekendste fabrikant die ook mikt op een anode van silicium is Tesla. Er zijn ook bedrijven die werken aan nanodeeltjes in andere samenstellingen, zoals niobium of een combinatie van grafiet en silicium. >>>

Halverwege het Skype-gesprek houdt Roman Krznaric ineens een marshmellow en een eikel voor de camera. „Kijk, hier gaat het om. We moeten leren om vaker voor de eikel te kiezen in plaats van voor de marshmellow.” Het roze spekje staat voor filosoof Krznaric voor kortetermijndenken: even een sugar rush. Terwijl, als je een eikel op een goede plek plant, dan groeit er decennia, zelfs eeuwen later nog een mooie eik.

Hij heeft de attributen nog op zijn bureau liggen na een van de vele onlinelezingen en presentaties die hij de laatste tijd wereldwijd geeft vanuit zijn werkkamer in Oxford. Roman Krznaric (50), een Australische filosoof, is uitgegroeid tot een van de meest prominente stemmen in de filosofische en politieke beweging die pleit voor meer langetermijndenken. Diverse overheden en bedrijven vragen hem om advies en hij hield er onlangs een TED-talk over. Zijn boek De goede voorouder verscheen deze maand in het Nederlands.

„Er hangt iets in de lucht waardoor er meer aandacht is voor de lange termijn”, ziet hij tijdens de pandemie. „En dat was de hoogste tijd. Er is al decennia sprake van een soort hyperbijziendheid.” De tirannie van de korte termijn begon volgens Krznaric in de Middeleeuwen bij de uitvinding van de klok, die de tijd indeelde in minuten en uren en die het leven daardoor steeds sneller liet verlopen. >>>

“We demonstrate that global average annual temperature has been rising over the last 12,000 years, contrary to previous results,” said Samantha Bova, at Rutgers University–New Brunswick in the US, who led the research. “This means that the modern, human-caused global warming period is accelerating a long-term increase in global temperatures, making today completely uncharted territory. It changes the baseline and emphasises just how critical it is to take our situation seriously.”

The world may be hotter now than any time since about 125,000 years ago, which was the last warm period between ice ages. However, scientists cannot be certain as there is less data relating to that time.

One study, published in 2017, suggested that global temperatures were last as high as today 115,000 years ago, but that was based on less data.

The new research examined temperature measurements derived from the chemistry of tiny shells and algal compounds found in cores of ocean sediments, and solved the conundrum by taking account of two factors. >>>

Hout uit kaalgekapte stukken beschermd bos in Estland komt terecht in biomassacentrales in Europa. Ook centrales in Nederland mogen versnipperde bomen uit kaalkap gebruiken als biomassa, ondanks de strenge duurzaamheidseisen die Nederland aan het product stelt. Als gevolg eindigen ook volledige bomen als witte elzen en wilgen in de verbrandingsoven.

Dat blijkt uit onderzoek van Platform voor onderzoeksjournalistiek Investico, in samenwerking met onderzoeksprogramma Argos en het internationale onderzoekscollectief Money to Burn, mede voor De Groene Amsterdammer. Alleen Nederlandse kolencentrales kregen sinds 2013 al ruim 3,5 miljard subsidie toegekend voor het verstoken van biomassa.

De discussie over de duurzaamheid van hout voor biomassa duurt al jaren. Alleen bij het gebruik van resthout, zoals zaagsel en snoeiafval, duurt het korter dan enkele decennia voordat biomassa CO2-winst oplevert ten opzichte van kolen en gas. Volgens voorstanders van biomassa worden alleen zaagresten en resthout gebruikt voor de fabricage van ‘pellets’ (geperste houtkorrels). In Nederland stelt het ministerie van Economische Zaken en Klimaat een duurzaamheidscertificaat verplicht. Dat garandeert volgens minister Wiebes dat alleen hout uit ‘onvermijdelijke reststromen’ als brandstof wordt gebruikt. >>>

The race is on to find a steady source of lithium, a key component in rechargeable electric car batteries. But while the EU focuses on emissions, the lithium gold rush threatens environmental damage on an industrial scale. Even The exploration team of the UK-based mining company Savannah Resources had spent months poring over geological maps and surveys of the hills that ripple out from Cassote’s farm. Initial calculations indicated that they could contain more than 280,000 tonnes of lithium, a silver-white alkali metal – enough for 10 years’ production. Cassote got in touch with Savannah’s local office, and the mining firm duly contracted him to supply water to their test drilling site. The return on his investment was swift. After less than 12 months on the company’s books, Cassote had made what he would usually earn in five or six years on the farm.before the new mine became the main topic of village conversation, João Cassote, a 44-year-old livestock farmer, was thinking about making a change. Living off the land in his mountainous part of northern Portugal was a grind. Of his close childhood friends, he was the only one who hadn’t gone overseas in search of work. So, in 2017, when he heard of a British company prospecting for lithium in the region of Trás-os-Montes, Cassote called his bank and asked for a €200,000 loan. He bought a John Deere tractor, an earthmover and a portable water-storage tank. >>>

Het gewicht van alle door de mens gemaakte spullen is de afgelopen eeuw zo snel toegenomen dat ze inmiddels meer wegen dan al het leven op aarde bij elkaar. Dat becijferen Israëlische onderzoekers deze woensdag in Nature.

Bij dat leven – ze noemen het biomassa – rekenen ze alle planten, bacteriën, schimmels en dieren, op land en in zee. Ook de mens, zijn vee en de door hem verbouwde gewassen rekenen ze ertoe. „Het zijn levende entiteiten en die vallen derhalve binnen de definitie van biomassa”, laat Emily Elhacham, eerste auteur van het artikel, via mail weten. De vijf milieuwetenschappers die het onderzoek uitvoerden zijn verbonden aan het Weizmann Instituut in Rehovot.

De uitkomst onderstreept volgens hen de dominantie van de mens, en het nieuwe tijdperk dat we in zijn gegaan: het Antropoceen, waarin mensen zijn uitgegroeid tot een geologische kracht en het aanzien van de aarde op een ongekende manier beïnvloeden. We bepalen de loop van rivieren, boren tunnels door bergen, leggen eilanden aan. We mijnen, kappen, verslepen. En we bouwen.

In 1900 wogen de door de mens gemaakte spullen 3 procent van alle biomassa. Qua gewicht is die biomassa afgelopen eeuw min of meer gelijk gebleven op ruim 1 teraton – in kilo’s, een 1 met 15 nullen. In 2020 is het gewicht van mensgemaakte spullen voor het eerst boven dat van alle biomassa uitgestegen, zo berekenen de milieuwetenschappers. Voor hun onderzoek maakten ze gebruik van al bestaande databanken van bijvoorbeeld de mensgemaakte material stock, jaarvoorraden van huizen, bruggen, wegen, auto’s, apparaten, papier, glas, plastic, noem maar op. Dat ze de mens, zijn vee en zijn gewassen in de categorie biomassa meetellen, heeft trouwens geen groot effect. Het aandeel van de mens in die categorie is klein: 0,01 procent. Zo’n 90 procent van alle biomassa is plantaardig. >>>

De Engelse econoom William Stanley Jevons constateerde in de negentiende eeuw dat het efficiënter gebruik van steenkool door technologische vooruitgang er niet toe leidde dat er minder steenkool werd gebruikt. Sterker nog: het steenkoolgebruik nam toe. Jevons noemde dit een paradox, maar het lijkt mij niet meer dan logisch: binnen een op vooruitgang en groei gerichte economie wordt alle bruikbare kapitaal, tijd en energie steeds opnieuw geïnvesteerd.

Zo werkt dat doorgaans ook op individueel vlak: wie meer verdient gaat doorgaans niet minder werken en die vrije tijd luierend thuis doorbrengen, maar koopt een groter huis, gooit er nog een verbouwing tegenaan, gaat op vakantie, schaft een auto aan. Hoe meer efficiëntie, hoe minder obstakels, hoe sneller de kringloop. Zo bezien is het onderscheid tussen de lineaire en de circulaire economie helemaal niet zo groot. Meer dan een (economisch) model voor een betere omgang met onze leefomgeving, lijkt het te fungeren als een afweermechanisme voor de pijnlijke waarheid dat er grenzen aan de groei zijn en de fantasie levend te houden dat het beste nog moet komen. De analogie van de cirkel suggereert perfectie en eindeloosheid. Het belichaamt de droom van een wereld zonder obstakels, waarin alles vloeiend verloopt, zonder (plotselinge) veranderingen. Maar het is een valse droom: de loop kan helemaal niet gesloten worden, geen enkele kringloop is volmaakt rond. Link

Beste Sir David Attenborough, Onlangs zag ik uw nieuwe film A Life on Our Planet. Een prachtige, ijzingwekkende film over het wereldwijde verlies van natuurlijke ecosystemen. Die bittere pil dient u op met een lekker toetje: een schets van de weg uit de penarie. Maar in dat toetje verslikte ik me compleet. Want daar noemt u ineens Nederland als grote voorbeeld voor de hele wereld.  Een hele eer, ware het niet dat u er faliekant naast zit. 

Uw redenering is als volgt. Voor een groeiende wereldbevolking ontginnen we steeds meer landbouwgrond, en daarvoor vernietigen we natuurlijke ecosystemen. Als belangrijkste voorbeeld zien we schier oneindige palmolieplantages op Borneo, die ten koste zijn gegaan van de rijkste natuur op aarde, inclusief de orang-oetan, onze zuster in het bos. 

Dus, zegt u, moeten we alles op alles zetten om meer voedsel te verbouwen op minder grond. ‘The Dutch have become experts at getting the most out of every hectare’, horen we op de zo vertrouwde en welbespraakte toon. ‘Despite its size, the Netherlands is now the world’s second largest exporter of food.’ Volgens u heeft Nederland zijn productie vertienvoudigd terwijl het minder pesticiden en minder kunstmest gebruikt, en minder CO2 uitstoot. Daarbij zien we tomaten verbouwd in futuristische kassen, en zelfs vertical farming: kroppen sla in tien verdiepingen boven elkaar, beschenen door paarse ledverlichting.

Maar dat wij kampioen export zijn, komt niet omdat wij de kroppen sla op elkaar stapelen, of omdat we duurzame sci-fi-tomaten kweken. Het ‘voedselproduct’ wat ons kampioen export maakt, is niet lekker. Het zijn bloemen. We doen er vooral alles aan om een groeiende wereldbevolking van bloemen te voorzien! Link

om o.a. Europa te voorzien van biefstuk.

Ik moet denken aan de voorzitter van de bond van koeienboeren met zijn zwartgeverfde haren. Een paar dagen geleden bezochten we Agamenon Menezes in zijn kantoor. Voor hem was Castanha een held. ‘Hij is de machtigste’, zei Menezes. ‘Iedereen kijkt tegen hem op omdat hij hier welvaart voor iedereen bracht.’

Hoe? Door illegaal honderden vierkante kilometers staatsbos te rooien en af te branden, vertelde de leider van de IBAMA-actie in 2014. Door de geroofde grond in te zaaien met gras en in percelen te verdelen om die voor veel geld aan nieuwe koeienboeren te verkopen. Bestond Novo Progresso in 2004 nog uit één kerk en het winkeltje van Castanha naast de clandestiene landingsbaan, nu wonen er 35.000 mensen.

Menezes bedient vijfduizend boeren die samen anderhalf miljoen koeien bezitten. Bijna niemand heeft legitieme papieren, geeft Menezes toe. Maar dat lost Bolsonaro binnenkort op. ‘IBAMA zit niet meer in de weg’, zei de president laatst. De koeienboeren van Novo Progresso hebben hun oog nu op de indiaanse reservaten laten vallen. ‘We zitten al jaren aan onze top en hebben nieuwe gebieden nodig’, zei Menezes. Link