Zij kan ons leren hoe je een samenleving kunt inrichten, hoe onderlinge afhankelijkheden worden gewaardeerd en hoe je als soort in stand blijft. In de natuur is instinctief een bepaalde wijsheid aanwezig. De dwangmatige groeigedachte in onze economie is: groter … Maar een plant die alleen maar groter groeit, groeit kapot en komt nooit aan bloeien toe. >>>
Dat veel Europese verlichtingsfilosofen (denk aan Immanuel Kant en David Hume) schatplichtig waren aan de twaalfde-eeuwse filosofische roman Hayy ibn Yaqzān van de Arabisch-Andalusische filosoof Ibn Tufail (1105-1185) wordt zelden genoemd. Het lijkt of het Westen een baken is van filosofie en wetenschap verpakt in een kennisvacuüm, en de westerse filosofie niets is verschuldigd aan denktradities daarbuiten. Nog dagelijks maken we ons schuldig aan epistemicide: hele kennissystemen worden als niet-bestaand verklaard omdat we structureel perspectieven, argumenten en posities negeren die van grote waarde zijn. >>>
Begin 1939 vertelde Fromm een bevriende socioloog wat hij met De angst voor vrijheid voor ogen had. De titel maakte het leidmotief ondubbelzinnig duidelijk: de vraag waarom mensen die vrij zijn angstig zijn ging hem het meest aan het hart. Hij was ervan overtuigd, zei hij, dat als de primaire banden die een mens ooit zekerheid boden eenmaal zijn doorgesneden er in zekere zin geen weg meer terug is. Al wat dan nog rest is een vlucht naar voren, de enige vraag is dan nog: waarheen vlucht men? Volgens Fromm liggen er in feite maar twee wegen open. De eerste mogelijkheid is dat de mens ernaar streeft ‘zijn zelf op te laten gaan in een grotere macht’. Het enige alternatief is volgens hem ‘de wereld omarmen en er eenwording mee zoeken door middel van liefde en spontane activiteit’. >>>
Hannah Arendt stierf op een donderdagavond in 1975. Ze was toen een van de beroemdste denkers ter wereld. Na de Tweede Wereldoorlog maakte ze furore in de Verenigde Staten, waar ze zich na vele omzwervingen vestigde, aan 370 Riverside Drive op Manhattan, op de vlucht voor nationaal-socialisten. Daar zette zij haar werk voort, ze schreef boeken en artikelen over totalitaire regimes, democratie en revoluties. Ze gaf les en was politiek filosoof. >>>
Met deze aarde gaat het inmiddels niet zo goed en wie de aanhoudende stroom boeken beziet over wat ons te wachten staat bekruipt het desolate gevoel van Kubricks sciencefiction: dat we niet meer terug kunnen. Het is de gedachte van het Antropoceen: de mens heeft het klimaat en de leefomstandigheden op deze planeet zodanig verziekt dat een nieuw tijdperk is aangebroken. Een toekomstig geoloog zal bovenop de afzettingen van het holoceen een aardlaag vinden met daarin de sinistere resten van een menselijke beschaving die het niet heeft gered. >>>
