Bèta

Woensdag 27 mei wordt een mooie dag voor de Amerikaanse ruimtevaart – als alles goed gaat. Voor het eerst sinds 12 april 1981, het debuut van de eerste Space Shuttle, lanceert Amerika een nieuw bemand ruimteschip. Om 22:32 Nederlandse tijd vertrekken astronauten Robert Behnken en Douglas Hurley aan boord van de Crew Dragon-capsule, boven op een Falcon 9-raket. Einddoel: het internationaal ruimtestation ISS.

Als het allemaal goed gaat, hebben de VS voor het eerst sinds negen jaar weer eigen vervoer voor Amerikaanse astronauten. In 2011 landde de laatste Space Shuttle Atlantis voorgoed op aarde, met als piloot dezelfde Douglas Hurley die nu de commandant is van de Dragon-testvlucht.

Tijdens die negen jaar, the gap, was NASA afhankelijk van de Russische Sojoez-raket en -capsule om Amerikanen naar het ISS te brengen, een pijnlijke knieval voor de supermacht Amerika die in de jaren zestig toch de Space Race wist te winnen met Apollo en de maanlandingen.

De Russen beseften die Amerikaanse kwetsbaarheid goed. Toen na de bezetting van de Krim Rusland in 2014 werd getroffen door Amerikaanse sancties suggereerde de Russische minister Dmitri Rogozin dat de Amerikanen voortaan maar een trampoline moesten gebruiken om hun astronauten naar het ISS te brengen. Toch bleef al die tijd de nauwe Amerikaans-Russische ruimtevaartsamenwerking in stand. Link

Het was eind jaren tachtig dat de Utrechtse bioloog Paulien Hogeweg (76) een e-mail kreeg van de Oxford English Dictionary. De samenstellers van het vermaarde woordenboek wilden een nieuw lemma opnemen en het bleek dat zij, samen met haar collega Ben Hesper, de bedenker was van de beoogde term.

Inmiddels is ‘bio-informatica’ een wereldwijd begrip. Bio-informatici zoals Hogeweg interpreteren met behulp van computers grote hoeveelheden biologische data en destilleren er wetmatigheden uit. Vooral in de genetica en in de evolutiebiologie is hun inbreng niet meer weg te denken. Van het ontrafelen van het menselijk genoom tot het in kaart brengen van de verspreiding van het nieuwe coronavirus: bio-informatica speelt een belangrijke rol.

„Ons uitgangspunt was, en is nog steeds, dat biologische systemen informatie verwerken”, vertelt Hogeweg via Skype vanuit haar huis in Utrecht. „Denk bijvoorbeeld aan de erfelijke informatie die ligt opgeslagen in je genen, en die via veel tussenprocessen leidt tot de vorm en eigenschappen van organismen. Omdat er binnen de biologie al wel vakgebieden als biochemie en biofysica bestonden leek bio-informatica Ben Hesper en mij een logische toevoeging.” Link

Japanse wetenschappers hebben ongekend detailrijke beelden gepubliceerd van het oppervlak van de kleine, min of meer bromtolvormige planetoïde Ryugu. De opnamen zijn gemaakt toen de ruimtesonde Hayabusa2 op 21 februari van dit jaar naar het oppervlak van Ryugu afdaalde om bodemmonsters in te zamelen. Deze actie heeft mooie plaatjes opgeleverd én een interessante ontdekking. Het lijkt erop dat de koolstofrijke planetoïde vroeger dichter bij de zon kwam dan nu.

Ryugu is een ruwweg één kilometer grote ‘ruimterots’ die een baan doorloopt die grotendeels vlak buiten de aardbaan ligt. Hij kan onze planeet naderen tot op minder dan 100.000 kilometer en wordt daarom tot de ‘potentieel gevaarlijke planetoïden’ gerekend. Het ziet er overigens niet naar uit dat het binnen afzienbare tijd tot een botsing komt.

Hayabusa2 zelf is tweemaal naar de planetoïde afgedaald om bodemmateriaal op te pikken. Hij is inmiddels alweer op weg terug naar de aarde om het gruis te droppen. Link

The Pentagon recently released three videos of UFOs recorded by the Navy — one taken in 2004 and the other two in 2015. The videos, which first leaked a couple of years ago, show … well, it’s not exactly clear.

There are various objects — two of which look like aircraft — spinning through the sky and moving in ways that defy easy explanation. As the images bop across the screen, you can hear the pilots’ excitement and confusion in real time as they track whatever it is they’re seeing.

I’m not what you would call a UFO enthusiast, but the videos are the most compelling I’ve ever seen. They seem to confirm, at the very least, that UFOs are real — not that aliens exist, but that there are unidentified objects buzzing around the sky.

Now, do I think aliens are real? Yeah, probably. Are they flying spaceships into our atmosphere? Who the hell knows?

The best anyone can say is that there’s a non-zero chance that some of these UFOs were made by non-human hands, and that, I’d argue, is reason enough to talk about them. But it’s barely cracked the news cycle. Even in a pandemic, you’d think we’d have a little time for UFO talk.

So in an attempt to force a UFO conversation into the public discourse, I contacted Alexander Wendt, a professor of international relations at Ohio State University. Wendt is a giant in his field of IR theory, but in the past 15 years or so, he’s become an amateur ufologist. He wrote an academic article about the political implications of UFOs in 2008, and, more recently, he gave a TEDx talk calling out the “taboo” against studying UFOs.

Wendt is about the closest thing you’ll find to a UFO expert in a world in which ufology isn’t a real science. Like other enthusiasts, he’s spent a lot of time looking at the evidence, thinking about the stakes, and theorizing about why extraterrestrials would visit Earth in the first place. Link

… toont ons al 30 jaar de magie van de diepe kosmos

Alsof de kosmos zelf met drie vingers haar omgeving beetpakt. De drie statige stofpilaren uit The Pillars of Creation, misschien wel de beroemdste foto van ruimtetelescoop Hubble, lijken zó dichtbij dat je ze bijna kunt aanraken. Het beeld toont de gaskolommen waarin nieuwe sterren worden geboren, sterren zoals onze zon, en maakt die kosmische megastructuren voor de kijker behapbaar.

Of nou ja: bijna dan. Want met wat extra feitenkennis transformeert hetzelfde beeld al snel in een duizelingwekkend schouwspel. Tussen de onderkant van de foto en het hoogste puntje van de ‘vinger’ zit zo’n lichtjaar of vijf. Dat is grofweg zo groot als de afstand van onze zon tot zijn naaste buurster Proxima Centauri, een traject waar interstellaire ruimtesondes als Voyager 1 of 2 – de enige door mensen gebouwde dingen die de grenzen van ons zonnestelsel hebben verlaten – tienduizenden jaren over zouden doen. En ziet u die priegeltjes op de pilaren, de kleinst zichtbare structuren? Die zijn groter dan ons zonnestelsel. Het is, met recht, onvoorstelbaar. Link

„We weten dat onze geestelijke vermogens onbetrouwbaar zijn. We zoeken naar feiten die onze overtuigingen bevestigen. We negeren tegenargumenten, proberen alles in ons voordeel uit te leggen. Maar tegelijk koesteren we de illusie dat, nu we van deze neigingen op de hoogte zijn, we er ook niet langer last van hebben. Haha. Dus is het altijd de ander die met een scheve blik naar de feiten kijkt. Wie geeft ooit toe dat hij zichzelf niet kan vertrouwen?” Link

Minstens 100 miljoen Europeanen – een op de vijf – hebben last van verkeersgeluid, en verkeerslawaai leidt tot verlies van 1,6 miljoen gezonde levensjaren in West-Europa alleen al. Met die klapper opende de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) haar geluidsoverlastrichtlijnen voor de EU. Daarin bracht ze de bevindingen van de snelgroeiende wetenschap over geluidshinder bijeen. 

Wat het bijbehorende rapport vooral duidelijk maakt, is dat lawaai een enorm onderschat probleem voor de volksgezondheid vormt: uiteenlopende ziektebeelden van hartinfarcten tot depressies kunnen allemaal in verband gebracht worden met geluidshinder. Link

Op 5 november 2018 bereikte de ruimtesonde Voyager 2, ruim zes jaar na zustersonde Voyager 1, de interstellaire ruimte, buiten ons zonnestelsel. Beide hebben daarbij allerlei metingen gedaan, en vijf teams van wetenschappers hebben de resultaten daarvan nu met elkaar vergeleken. Hun bevindingen zijn maandag in Nature Astronomy gepubliceerd. Anders dan verwacht lijkt de grens met de interstellaire ruimte in die zes jaar niet of nauwelijks te zijn opgeschoven.

De Voyagers werden in 1977 gelanceerd om de buitenste planeten van ons zonnestelsel te verkennen. Het grootste deel van hun reis speelde zich af binnen de zogeheten heliosfeer. Dat is een dikke schil rondom de zon die in stand wordt gehouden door de zonnewind – de stroom van elektrisch geladen deeltjes die onze ster voortdurend alle kanten op ‘blaast’.

De heliosfeer is eigenlijk een soort holte in de ruimte, die ophoudt waar de zonnedeeltjes op soortgenoten stuiten. Deze laatste zijn afkomstig van andere sterren en met name van zogeheten supernova-explosies. De buitenste begrenzing van deze holte, het buitenkantje van de schil, heet de ‘heliopauze’. Binnen de heliosfeer heersen – door de nabijheid van de zon – veel hogere temperaturen dan daarbuiten. Daar staat tegenover dat de deeltjesdichtheid in de interstellaire ruimte tientallen keren hoger is. Link